Amerikaanse overheid kan bij e-mail van Nederlandse overheden en kritieke bedrijvennos.nl Nederlandse overheden, zogenoemde vitale bedrijven, scholen en in mindere mate zorginstellingen besteden hun maildiensten op grote schaal uit aan Amerikaanse bedrijven. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS naar het cloudgebruik van ruim 20.000 bedrijven, organisaties en overheden.ppDe organisaties hebben hun eigen mailservers uitgezet en hun mail naar Microsoft en Google verplaatst. Hoewel de servers vaak in Nederland of elders in de EU staan, kan de Amerikaanse overheid daar toegang toe krijgen.ppMicrosoft heeft verreweg de meeste email in handen: dat is bij zes op de tien organisaties zo. Daaronder ook email van de Tweede Kamer, de Eerste Kamer, de Autoriteit Financile Markten en de Nederlandse Zorgautoriteit.ppOok de Nationale Ombudsman, het Planbureau voor de Leefomgeving en de Kamer van Koophandel zijn overgestapt op mailservers van Microsoft. En terwijl ministeries hun mail nog op eigen servers hebben staan, heeft meer dan de helft van de gemeenten de overstap naar Microsoftservers gemaakt.ppDat brengt risicos met zich mee, blijkt uit een kritisch rapport van denktank Clingendael in opdracht van de AIVD, dat vandaag uitkomt. Amerikaanse wetgeving maakt het namelijk mogelijk om mee te kijken in de data, ongeacht waar ze zijn ondergebracht, waarschuwt Clingendael. Zeker voor overheden brengt dat nationaleveiligheidsrisicos met zich mee.ppMicrosoft benadrukt dat het klanten goed beschermt en zich aan privacywet AVG houdt. De wetgeving om data op te vragen heeft specifiek betrekking op uitzonderlijke omstandigheden waarin een vermoeden van een ernstig misdrijf wordt vastgesteld. Microsoft zal zich daar waar mogelijk tegen verzetten, aldus het bedrijf.ph2Voorkomen kan nieth2pMaar voorkomen kunnen ze het niet, stelt onderzoekster Maaike OkanoHeijmans van Clingendael. Dat het tot nu toe niet is gebeurd, zegt niet zoveel. Er zijn wetten die Amerikaanse bedrijven verplichten data te overhandigen.ppEn wetten kunnen gewijzigd worden. Wie had de coronapandemie of de Russische invasie in Oekrane voorzien Als er iets onvoorstelbaars gebeurt in de relatie tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten, is onze grote afhankelijkheid van Amerikaanse diensten een groot risico, benadrukt de onderzoeker. We moeten Europese alternatieven behouden, omdat we die kunnen gebruiken voor de belangrijkste systemen en het hoogste niveau van privacy.ppTien tot vijftien jaar geleden draaiden bedrijven en organisaties doorgaans zelf een mailserver, ook vaak met software van Microsoft, maar nu is het gebruikelijker om dat uit te besteden aan een extern bedrijf. Dat is goedkoper en makkelijker: zelf een computerserver in de lucht houden vereist investeringen in apparatuur en dure technische kennis. Google en Microsoft doen dat tegen een maandelijks tientje per gebruiker.ppNiet alleen kleine bedrijven zonder eigen ICTafdeling voelen zich daartoe aangetrokken, dus ook bijvoorbeeld de Tweede Kamer. De Tweede Kamer is een te kleine organisatie om zelf een emaildienst te ontwikkelen en onderhouden, laat de instantie weten in een reactie aan de NOS. Daarom is na zorgvuldige afweging gekozen voor een gerenommeerde partij, die garant kan staan voor een betrouwbare dienstverlening. Andere overheden en brancheorganisaties delen soortgelijke ervaringen.ppOok 63 procent van de circa 3800 grootste bedrijven waarvan de NOS een website kon achterhalen, gebruikt clouddiensten van Microsoft of Google. Daaronder zijn industriegiganten als scheepsbouwer Damen, ingenieurs en adviesbedrijf Royal Haskoning en staalconcern Tata Steel.ppVan 110 zogenoemde vitale bedrijven die de NOS onderzocht, draait 60 procent op Microsoft of Google. Daarbij gaat het om bedrijven die cruciaal zijn voor het functioneren van de Nederlandse samenleving. Zo kozen alle netbeheerders voor Microsoft, net als ABN, ING en de Rabobank, de meeste drinkwaterbedrijven en luchthaven Schiphol.ph2Geen Europees alternatiefh2pDie populariteit van Microsoft en Google komt ook doordat een goed Europees alternatief ontbreekt, stelt Clingendael. Er zijn maar weinig Europese alternatieven, en de diensten die zij aanbieden zijn veel beperkter, stelt OkanoHeijmans.ppTekenend is dat zelfs Nederlandse internetbedrijven voor Microsoft kiezen. Zo hebben telecomproviders KPN, Odido en internetknooppunt NLIX hun mail bij Microsoft staan. Zeker bij KPN is dat opmerkelijk omdat KPN zelf ook clouddiensten aan zakelijke klanten verkoopt. Het bedrijf reageerde niet op vragen daarover.ppGoogle, Microsoft en ook Amazon hebben daardoor een marktaandeel van 80 procent in Nederland. De Nederlandse overheid geeft veel geld uit aan ICT, die zou het ook aan Europese bedrijven kunnen geven om ze sterker te maken, stelt OkanoHeijmans.p
